آثار تاریخی اصفهان، نصف جهان (قسمت دوم)
تخت فولاد
زمان پیدایش گورستان کهن شهر چندان روشن نیست، لیکن دیرینگی آن به دوران پیش از اسلام میرسد از جمله قبر یوشع نبی از پیامبران یهود که در تکیه ی لسان الارض گلستان شهدا قرار دارد. گورستان تخت فولاد دارای آرامگاههای زیبایی نیز از عارفان بزرگ میباشد آرامگاه بابارکن الدین عارف نامی سده هشتم که تاریخ ۷۶۹ هجری را دارد با گنبد آبی و هرمی شکل آن که در دوره ی پادشاهی شاه عباس نخست بازسازی شده است بیش از آثار دیگر این گورستان خودنمایی می.کند آن گونه که در سفرنامه ها آمده است این گورستان گاهی هم به عنوان محلی جهت گردهمایی درویشان بوده | ایشان برای خود در آن خانقاهی نیز بنا کرده بودند تخت فولاد در روزگار صفوی به دلیل منزلت بالایش گورستانی اختصاصی تلقی میشد و گاه تنها بزرگان کشوری را در آن به می سپردند. اندک اندک در آن تکیه هایی نیز بنا گردید از آن جمله تکیه ی میرفندرسکی و تکیه با بارکن الدین پس از دوران صفویه تخت فولاد به گورستان همگانی شهر تبدیل و در دهه های گذشته بخشهای بزرگی از آن به خانه های مسکونی و خیابان درآمد و جای خوشبختی است در سالهای گذشته شاهد احیا و بازسازی بناهای به جای مانده آن گشتیم. لازم به یادآوری است که روزگارانی بخش باختری گورستان را محله ی گبرآباد فرا گرفته بود که محله ی زرتشتی نشین شهر .بود در دوره ی صفوی نیز که اصفهان گسترشی دو چندان یافت و گسترش بازار از شمال اصفهان مسجد جامع عتیق به سوی نیمروز شهر و بازارچه ی حسن آباد و چهار سوق نقاشی ادامه یافت بازار تا دروازه ی خواجو و از طریق پل خواجو به تخت فولاد راه یافت کاروان سرایی نیز در این دوران در کنار تخت فولاد جهت کاروانیان که از نیمروز به اصفهان وارد میشدند، بنا گردید که امروز جای افسوس باقی است که اثری از این یادگارهای تاریخی برجای نمانده است.
درب امام
این بنای تاریخی که سرای جاودانی دو امام زاده به نامهای ابراهیم (از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) است و زین العابدین از نوادگان امام جعفر صادق(ع) ) است در خیابان ابن سینا محله ی سنبلستان قرار گرفته است. بنا دارای دو گنبد کاشی کاری است، یکی بزرگ و دوپوش و دیگری کوچک و ساده که دارای دو سردر نفیس و زیبا می باشد. این بنای تاریخی از دوره ی جهانشاه قراقویونلو میباشد و تاریخ بنای آن مربوط به سال ۸۵۷ سردر تاریخی آن در حیاط شمالی، آراسته شده به بهترین کاشیهای معرق شده ی نهم هجری است. این بنا در پایان دوره ی صفویه مورد مرمت قرار گرفت که سردر ورودی خاوری آن از این دوره به شمار میرود.
امام زاده هارون ولایت
این امامزاده در میدان، قیام خیابان هارون ولایت اصفهان و در روبه روی مناره و مسجد علی قرار گرفته است و شخصیت آرمیده در آن «هارون بن امام موسی (ع) » میباشد. سردر ورودی این بنا دارای یکی از بی نظیرترین نمونه های کاشی معرق عهد صفوی و کهنترین نمونه کاشی صفوی در اصفهان میباشد و تاریخ بنای آن سال ۹۱۸ هجری است. گنبد امام زاده به کاشی فیروزه ای فام آراسته شده و از نوع دوپوش می باشد. فضای درونی امام زاده به نقاشی های بسیار زیبایی به سبک قهوه خانه ای آراسته شده و موضوع آن امامان معصوم(ع) میباشد. لیکن گنبدخانه را تزیینات کاشی کاری آراسته است.
امام زاده شاه زید
امام زاده شاه زید از نوادگان امام حسین(ع) میباشد که در محله ی کهن تلواسکان اصفهان در خیابان شاه زید قرار دارد. تاریخ بنای آن سال ۹۹۴ هجری است و دارای گنبد زیبای آجری است که به تزیینات کاشی کاری از نوع هندسی آراسته شده است. در فضای گنبدخانه ی آن، در دوره ی قاجاریه نقاشی هایی به سبک قهوه خانه ای مشتمل بر وقایع کربلا به تصویر درآمده است. گنبد امام زاده نیز از درون دارای تزیینات بی نظیر نقاشی با زمینه ی کرم میباشد که در مجموع ترکیب موزونی از هنر نقاشی و گچ بری را معرفی میکند.
خیابان چهارباغ
شاه عباس که میخواست چنین خیابانی بسازد این باغ ها را اجاره ی ابدی کرد و سالیانه ۲۰۰ تومان اجاره بهای آنها پرداخته میشد شاه عباس به اندازه ای علاقه به ساختن این خیابان داشت که نمیخواست بدون حضور او حتی یک درخت کاشته شود. شاه همچنین بلافاصله پس از انتقال پایتخت به اصفهان فرمان داد تا مادیهایی را از زاینده رود منشعب سازند و آب را به سوی میدان نقش جهان و محله های پیرامون آن جاری سازند. این مادیها نقش به سزایی را در مطبوع ساختن هوای شهر ایفا کردند خیابان چهارباغ نیز در میان باغهای باشکوه شاهی، با آب نماها و حوض ها در سرسبزی شهر و طراوت آن، گردشگاهی گردید که طی سده های متوالی همواره بینندگان را مجذوب ساخت. ابتدای این خیابان عمارت جهان نما در محل دروازه دولت و انتهای آن دامنه های کوه صفه باغهای هزار جریب در نیمروز شهر اصفهان بوده است. خیابان را از سویی چهارباغ نامیدند چرا که در اینجا سابق بر آن، چهار انگورستان وجود داشته که هر چهار باغ وقف مسجد بوده است.