باغ فین کاشان، شهری در کناره کویر (قسمت 3)
خانه بروجردی ها
در محله ی سلطان امیراحمد از مسیر خیابان علوی به خانه ای که زمانی محل اقامت یکی از بازرگانان بنام این دیار بوده میرسیم که به سال ۱۲۷۵ هجری ساخته شده است. صاحب این خانه که به سبب داد و ستدهای فراوانش با بازرگانان بروجرد، رفت آمدهای بسیاری با ایشان داشته است، توسط و اهل محل، خانه وی، به خانه ی بروجردی ها معروف گردید. معمار این خانه همان معمار
تیمچه امین الدوله یعنی استاد علی مریم است که خانه ای به این عظمت را شامل دو قسمت اندرونی و بیرونی به زیبایی وصف ناپذیری طراحی می کند.
درگاه ورودی خانه به هشتی ورودی و دارای دو در، یکی جهت اندرونی و دیگری جهت بیرونی است، منتهی میگردد و دارای تزیینات بسیار زیبای گچبری و مقرنس کاری است. از اینجا، از طریق راهرویی خمیده و شیب دار، به قسمت بیرونی خانه بروجردی ها وارد می شویم. منزل دارای چهار واحد ساختمانی است که به خانه ی چهار فصل معروف است. قسمت شمالی منزل که به دلیل تابش آفتاب دارای گرمای مناسبی است در زمستان مورد استفاده قرار می گرفته است. پیرامون حیاط مرکزی همچنان که چهار واحد ساختمانی قرار دارد، فضاهای زیرزمینی نیز ساخته شده است که در تابستان های گرم کاشان، خنک و مطلوب جهت استفاده بوده است. لیکن قسمت اصلی بنا، ضلع جنوبی آن است که تالار بلند و سرپوشیده ی گنبدی شکلی دارد و بر فراز گنبد، بادگیرهایی جهت تهویه هوا و خنک کردن فضای داخلی طراحی شده است. در انتهای تالار، شاه نشین واقع شده که پیرامون آن را دو طبقه ساختمان با تزیینات گچبری، نقاشی و مقرنس کاری فرا گرفته است. استفاده از شاه نشین جهت پذیرایی از میهمانان خاص بوده، چنان که میبینیم بر روی دیوارها تصاویری از پادشاهان قاجار کشیده شده است.
خانه طباطبایی ها در نزدیکی خانه بروجردی ها و در کنار بقعه ی سلطان امیراحمد قرار دارد. بانی این خانه شخصی به نام سید جعفر طباطبایی نطنزی بوده که به همین جهت آن راخانه طباطبایی ها می خوانند. این خانه دارای چهار حیاط می باشد. حیاط مرکزی مربوط به قسمت بیرونی منزل و دو حیاط کوچک دیگر متعلق به قسمت اندرونی و یک حیاط نیز جهت خدمه ی منزل در نظر گرفته اند. این خانه در زمینی به مساحت ۴۷۳۰ مترمربع بنا گردیده و گویا به سال ۱۲۵۰ هجری بنای آن پایان پذیرفته است. معمار این بنا نیز استاد علی مریم بوده که این خانه مجلل را با مهارت بنا کرده است.
قسمت اندرونی که مخصوص خانواده طباطبایی بوده، دارای اتاقهایی پیرامون حیاط سرداب بزرگی در عمق ۸ متری از سطح کوچه می باشد، همچنین بادگیرها هوای مطبوع و خنکی را در فصل تابستان به افراد خانه هدیه داده و اختلاف دمای درون و بیرون را به بیش از ۲۰ درجه می رسانند. قسمت بیرونی خانه برای میهمانان و مراسم در نظر گرفته شده است و شامل تالار بزرگ (شاه نشین) در ضلع جنوبی میگردد و دارای نورگیرها و پنجره های مشبک و رنگی به صورت دو جداره است. شاه نشین دارای تزیینات گچبری و آیینه کاری زیبا و ظریفی می باشد. در دو سوی شاه نشین دو حیاط خلوت به صورت قرینه بنا گردیده که دارای نقوش و تابلوهای بسیار زیبای نقاشی هستند. قسمت خدمه نیز شامل اتاق ها، سرداب، آشپزخانه و اصطبل می باشد. خانه طباطبایی دارای ۵ در میباشد که در ورودی اصل در قسمت هشتی به دو ورودی اندرونی و بیرونی تقسیم می شود.
خانه عباسیان نیز در کوی سلطان امیراحمد قرار دارد و در سال 1252 هجری برای حاج محمد ابراهیم از بازرگانان خوش نام کاشان ساخته شده است و در واقع یک مجموعه مشتمل بر پنج حیاط و باغچه می باشد که پس از فوت مالک به صورت پنج باب خانه مستقل از هم درآمده بود. این مجموعه خانه از دیدگاه هنر معماری و از نظر تزئینات گچ بری، نقاشی، یزدی بندی، قطار بندی، مقرنس کاری و مشبک کاری دارای طراحی بسیار شکوهمند می باشد که در اوج زیبایی و ظرافت خلق گردیده است. این خانه از بهترین بناهای مسکونی ایران به شمار می رود.
امامزاده حبیب بن موسی (ع) در خیابان امام واقع شده و از زیارتگاه های معتبر کاشان به شمار می رود. دیرینگی این بنا به دوران سلجوقی می رسد و محراب کاشی کاری ارزشمند آن که از سده ی هفتم هجری است هم اکنون در موزه دوران اسلامی در تهران نگهداری می شود. شاهان صفوی که دودمان خود را به این شخصیت نسبت می دادند، به این امام زاده علاقه ی خاصی داشته اند. به خصوص شاه عباس نخست که بنابر وصیتش وی را در این بارگاه به خاک سپرده اند.