دهاقان، سرزمین دهقان ها
دهاقان
شهرستان دهاقان در باختر شهرستان شهررضا، با گستردگی 1591 کیلومتر مربع و د منطقه ایی کوهستانی قرار گرفته است. مرکز این شهرستان، شهر دهاقان است که در فاصله ی 95 کیلومتری نیمروز باختری شهر اصفهان و در بلندی 1870 متری از سطح دریای آزاد قرار گرفته است. آب و هوای این شهرستان تحت تاثیر کوه های بلند و دشت های هموار، در تابستان معتدل با بیشترین درجه ی حرارت 35 درجه و در زمستان به منهای 10 درجه سانتی گراد می رسد. درباره واژه دهاقان باید گفت که این واژه برگرفته از واژه ی دهقانان است که به سرزمین دهقانها گفته شده است و در گویش دهاقان خوانده شده است. سرزمین دهاقان دارای پوشش گیاهی مناسب است و بخش گسترده ای از آن را سبزه زارها و چمنزارها پوشانده است. رویش گونه های گوناگون گیاهی و گلهای وحشی، دامنه ی کوهها و دره های آن را به گلستانی بی همتا در فصل بهار و تابستان تبدیل می کند. این کوه ها و دره ها در زمستان نیز دیدنی هستند و جامگان سپید زمستانی آن نیز ستودنی است. دره هرندی، دامنه های نیمروزی بلندی های قلاری، دشت لاله های آستانه و دشتک نمونه هایی از این چشم اندازهای بیمانند در بهار است که با نوای دلنشین آب در چشمه های چشمه حیدر، چشمه علی، چشمه دره شاه، چشمه مردنگف، چشمه اردسته، چشمه بازند و چشمه بالخانی و... گردش طبیعت را برای طبیعت گردان کامل می کند. گویش مردم دهاقان فارسی است، البته گویش ترکی نیز بین عشایر قشقایی شهرستان وجود دارد. مردم این سامان همگی مسلمان و اقلیت مذهبی در این شهرستان به چشم نمی خورد.
جاذبه های تاریخی، مسجد میر، کهن ترین یادگار تاریخی دهاقان است تاریخ بنای آن به طور حتم در دوره ی سلجوقیان بوده است. مسجد شبستانی با ساختاری از خشت و گل دارد و مناره ای زیبا که در کمال سادگی ساختار مناره های نخستین را به خوبی نمایان میسازد و شباهت به آتشدان های آتشکده ها دارد. مسجد جامع دهاقان، بنای تاریخی دیگر دهاقان است که از دوره ی قاجاریه و دارای دو شبستان شمالی و نیمروزی است. شبستان تابستانه بر روی پشت بام قرار دارد و روباز است. خانه ی حسینقلی خان از دوره ی قاجار نیز که حاکم نشین بوده، نمونه ای از خانه های قدیمی کوهستانی به شمار میرود که نقش اقلیم در ساختار آن را به خوبی میتوان مشاهده کرد. آسیاب آبی در باختر دهاقان، از دوره ی زندیه، بر کرانه ی شمالی رود بنا شده و همچنان پا برجاست. دهکده ی سرسبز پوده، در شمال دهاقان، دارای مجموعه ی تاریخی شامل مسجد جامع و چهارسوقی زیبا از دوره ی صفویه است. مسجد به شیوه ی دو ایوانی ساخته شده و در شبستان نیمروزی آن، منبری از سنگ یکپارچه ی سیاه رنگ از دوره ی صفویه قرار دارد که به تزیینات گل و بوته آراسته شده است.