بلک فرایدی | Black Friday
احتمالا تا به حال نام بلک فرایدی به گوشتان خورده است. بلک فرایدی یا جمعه سیاه، بزرگ ترین روز حراج در دنیا و محبوب ترین روز برای عاشقان خرید است که در روز ۲۹ نوامبر، مصادف با ۲ آذر سال جاری در کشورهای مختلف برگزار می شود. چند سالی است که این حراج در ایران هم برگزار می شود و محصولات مختلف، حتی قیمت تورها و بلیط هواپیما با تخفیف های شگفت انگیزی به مشتریان ارائه می شود. اما در مورد تاریخچه این حراج بزرگ چه می دانید؟ چرا این روز خاص به عنوان بلک فرایدی تعیین شده و از چه زمانی بزرگ ترین حراج سال در دنیا برگزار می شود. با ما همراه باشید.
زرگ ترین روز حراج در دنیا
خرید همیشه لذت بخش است و در چند دهه اخیر به دلیل مصرف گرا شدن جوامع، خرید به یک تفریح و حتی یک نیاز تبدیل شده است.
بسیاری از افراد خرید را به خاطر خودِ خرید دوست دارند، نه به دلیل نیازی که به آن محصول دارند. از همین رو، جای تعجب نیست
که کم کم روزی به نام بلک فرایدی به وجود آمد که بزرگ ترین روز حراج در دنیا به حساب می آید. در این روز فروشگاه های مختلف
محصولاتشان را با تخفیف هایی فوق العاده ارائه می کنند و همین موضوع باعث استقبال گسترده از این روز شده است. اما بلک فرایدی
یا جمعه سیاه از چه روزی آغاز شده است؟ برای صحبت در این مورد باید به آمریکای شمالی برویم؛ چرا که این روز از این کشور
روع شده و کم کم به سرتاسر دنیا راه پیدا کرده است.
تاریخچه بلک فرایدی یا جمعه سیاه
جمعه سیاه یا بلک فرایدی به فردای روز شکرگزاری در ایالات متحده گفته می شود که از سال ۱۹۵۲ آغاز فصل خرید کریسمس در این کشور محسوب می شده است. البته جالب است بدانید که اصطلاح بلک فرایدی در دهه ۱۹۸۰ بود که کم کم متداول شد و در مورد این روز به کار رفت. در ۲۴ سپتامبر ۱۸۶۹ دو دلال به نام های جی گولد و جیمز فیسک با خرید و فروش های عمده صعود و سقوط شدیدی در قیمت طلا به وجود آوردند. در نتیجه، بازار سهام با نزول شدیدی مواجه شد و قیمت ها تا ۲۰% کاهش پیدا کرد. نوسانات قیمت طلا باعث شد روند کاهش قیمت ها تا ۵۰% هم ادامه پیدا کند. این دو نفر توانستند بی آن که مجازات شوند سود کلاین به دست بیاورند و قسر در بروند، اما خسارتی که به فروشگاه ها و خرده فروشان وارد شد باعث به وجود آمدن اصطلاح جمعه سیاه یا بلک فرایدی شد. امروزه جمعه سیاه برخلاف تاریخچه اش، روز هیجان انگیزی برای خریداران است و بسیاری از مشتریان از ساعت ها قبل در صف های طویل فروشگاه ها منتظر می مانند تا در اولین ساعات وارد فروشگاه شوند و محصولات مورد نظرشان را خریداری کنند. در این روز فروشگاه ها و خرده فروشان از صبح خیلی زود، حتی قبل از طلوع آفتاب شروع به کار می کنند و تخفیف های زیادی روی محصولاتشان ارائه می کنند. جمعه سیاه در آمریکا تعطیل رسمی نیست، اما بسیاری از شرکت ها و ادارات به کارمندانشان اجازه می دهند برای خرید و استفاده از حراج های فوق العاده این روز مرخصی بگیرند.
البته توضیحات دیگری هم برای اصطلاح بلک فرایدی وجود دارد که منطقی به نظر می رسد. حسابداران در اسناد و مدارک معمولا ضرر و زیان را با رنگ قرمز و سود را با رنگ سیاه مشخص می کنند. به این ترتیب فروشگاه ها که در طول سال سود چندانی نداشته اند (و قرمز بوده اند) فرصت آن را پیدا می کنند تا با اعمال تخفیف های زیاد به سود خوبی دست پیدا کنند (و سیاه بشوند!). بنابراین بسیاری معتقدند که به این دلیل به روز جمعه بعد از روز شکرگزاری، بلک فرایدی می گویند.
در سال های اخیر یک داستان دیگر هم بر سر زبان ها افتاده که مدعی است تاریخچه اصلی روز جمعه سیاه است. این داستان که درون مایه ای تراژیک و غیرانسانی دارد این طور می گوید که در ملاکان و زمین داران در روز بعد از شکرگزاری می توانستند برده ها را به قیمتی ارزان تر خرید و فروش کنند و نام بلک یا سیاه هم به خاطر رنگ پوست برده هاست. با این حال، بسیاری از افراد و مورخان این داستان را نامعتبر و تنها راهی برای مخدوش کردن اعتبار این روز می دانند.
بزرگ ترین حراج سال
تاریخچه این روز هرچه باشد بلک فرایدی بزرگ ترین حراج سال در دنیاست و همین موضوع است که برای خریداران اهمیت ندارد، نه تاریخچه آن! این رسم اگرچه ابتدا در آمریکا شروع شد اما به دلیل استقبال گسترده مردم به کشورهای دیگر هم راه پیدا کرد و امروزه در اکثر کشورهای دنیا این روز به عنوان بزرگ ترین روز حراج سال شناخته می شود. سال های متمادی فروشگاه ها راس ساعت ۶ صبح درب فروشگاه ها را باز می کردند. اما در دهه ۲۰۰۰ به دلیل استقبال دیوانه وار مردم این ساعت به ۵ صبح و حتی ۴ صبح هم رسید! حتی در سال ۲۰۱۱ چندین فروشگاه زنجیره ای پا را از این هم فراتر گذاشتند و فروشگاه هایشان را برای اولین بار در دنیا، نیمه شب باز کردند! مردم از روزها قبل برای این خرید بزرگ برنامه ریزی می کنند و محصولات مورد نظرشان را انتخاب می کنند و از ساعت ها قبل از باز شدن در فروشگاه در صف منتظر می مانند تا بتوانند محصولات مورد نیازشان را با قیمتی بسیار بسیار کمتر از قیمت واقعی بخرند. بسیاری مردم از ساعت ها قبل در صف منتظر می مانند و حتی برخی شب را در خیابان و جلو فروشگاه به سر می برند تا در این رقابت پیروز شوند!
البته همان طور که می توان حدس زد این رقابت در برخی مواقع به خشونت هم کشیده می شود و بارها گزارش هایی در مورد درگیری دو مشتری بر سر یک محصول شنیده شده است. هرچه باشد قرار است محصولی که همیشه می خواستیم را با ۵۰% تخفیف و حتی خیلی بیشتر (تا ۸۰%) خریداری کنیم!
بلک فرایدی در سرتاسر دنیا
اگرچه بزرگ ترین حراج سال روز بعد از شکرگزاری که یک روز مذهبی و مسیحی است برگزار می شود، اما به مرور جنبه مذهبی آن از بین رفته و در کشورهای مختلف دنیا با مذاهب و آداب و رسوم های مختلف هم نفوذ کرده است. بسیاری از کشورهای اروپایی، آفریقایی و آسیایی که جشن روز شکرگزاری را برگزار نمی کنند هم آخرین جمعه ماه نوامبر را به عنوان روز حراج بزرگ در نظر می گیرند تا همگام با دنیا در این رقابت پرسود (هم برای مشتری و هم برای فروشنده) شرکت کنند. این روز به ویژه در کشورهای زیر محبوبیت فوق العاده زیادی کسب کرده است:
- رومانی: جمعه سیاه به طرز شگفت انگیزی در کشورهای شرق اروپا و به ویژه رومانی محبوب شده است. بر اساس گزارش ها بلک فرایدی از سال ۲۰۱۱ در این کشور رایج شده است اما در همین مدت به یکی از پرطرفدارترین روزهای سال برای خرید تبدیل شده است. گفته می شود که ۱۱ میلیون از ۲۰ میلیون جمعیت این کشور در مورد بلک فرایدی اطلاع کامل دارند و ۶.۷ میلیون نفر هم مشتاق هستند که در این روز خرید کنند.
- انگلیس: در انگلیس اصطلاح جمعه سیاه از قدیم به جمعه قبل از کریسمس گفته می شد. با این حال، در دهه ۲۰۱۰ شرکت های غول خرده فروش مثل آمازون، والمارت و برخی وبسایت های انگلیسی اقدام به تبلیغ برای روز حراج بزرگ سال کردند و به این ترتیب بلک فرایدی را در انگلیس هم بومی سازی کردند!
- کانادا: در کانادا هم در پی افزایش ارزش دلار کانادا در برابر دلار آمریکا در دهه های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰، فروشگاه های کانادایی اقدام به برگزاری بلک فرایدی کردند. به این ترتیب، کانادایی ها در همان کشور خودشان اقدام به خرید می کردند و دیگر برای خرید ارزان تر به آمریکا نمی رفتند و ارز از کشور خارج نمی کردند.
اعتراضات به بلک فرایدی و مصرف گرایی
گفتیم که جمعه سیاه به دلیل تخفیف های شگفت انگیز بهترین روز برای خرید است و بسیاری از افراد ماه ها منتظر رسیدن این روز بی نظیر هستند. اما از طرفی اگر می خواهید اوج مصرف گرایی و اعتیاد مردم به خرید را مشاهده کنید کافیست در این روز سری به فروشگاه ها بزنید. همین موضوع باعث شده تا گروه هایی به برگزاری این روز اعتراض کنند و آن را نشانه ترویج و گسترش فرهنگ مصرف گرایی در دنیا بدانند. «روز بدون خرید» جنبشی بود که در اعتراض به بلک فرایدی به راه افتاد و طرفداران این جنبش روز بعد از شکرگزاری هیچ خریدی، مطلقا هیچ خریدی انجام نمی دهند!
جنبش «روز بدون خرید» مردم را دعوت می کند تا از این شهوت دیوانه وار خرید دوری کنند و در عوض در فعالیت های ضدمصرف گرایی شرکت کنند. طرفداران این جنبش می گویند به جای این که ساعت های متمادی در صف خرید منتظر بمانید در خانه استراحت کنید، با خانواده وقت بگذرانید و چند صفحه ای کتاب بخوانید. حتی در فضای مجازی هشتگی به نام #BuyNothingDay به راه افتاده است و مردم را تشویق به فعالیت های دیگر (به جز خرید) می کند.
