میدان نقش جهان نگین انگشتر پر نقش و نگار اصفهان

نوشتن درباره اصفهان برای منی که تمام سال‌های عمرم را در این شهر زندگی کرده‌ام، حس متفاوتی دارد. زمانی که به مدرسه می‌رفتیم، وقتی کسی درباره جاهای دیدنی اصفهان از ما می‌پرسید، اول می‌گفتیم: میدان نقش جهان، بعد به سراغ بقیه جاذبه‌ها می‌رفتیم. بچه که بودیم، در چمن‌ها و وسط میدان می‌دویدیم، به سن نوجوانی که رسیدیم، به سراغ کافه‌ها و بستنی فروشی‌های میدان می‌رفتیم و الان که بزرگ شده‌ایم، وقتی به میدان می‌رویم، مسحور زیبایی معماری‌اش می‌شویم. ما اصفهانی‌ها با نقش جهان زندگی کرده‌ایم!

نقش جهان فقط یک میدان نیست، یک مجموعه از آثار تاریخی دوران صفویه است که در قلب اصفهان قرار دارد. تا پیش از دوران صفویه به جای میدان باغ بزرگی قرار داشت، اما با تغییر پایتخت ایران از قزوین به اصفهان در دوران صفویه، سرنوشت باغ تغییر کرد. علت اصلی شهرت مجموعه نقش جهان این است که شاه عباس صفوی این منطقه را به عنوان دولتخانه خود در نظر گرفت و عمارت‌های مختلفی در آن بنا کرد. مساجد، عمارت‌ها و خانه‌های قدیمی این منطقه شهرت نقش جهان را بیشتر کرده‌اند.

معماران نقش جهان، برای ساخت این میدان از نقشه میدان عتیق اصفهان که یکی از میدان‌های قدیمی شهر بود، الگوبرداری کردند. بناهای تاریخی میدان عتیق به مرور زمان تخریب شد و چیز زیادی از آن باقی نماند، اما مسئولان اصفهان دوباره آن را بازسازی کرده‌اند و اکنون با نام میدان امام علی شناخته می‌شود و از دیگر جاهای دیدنی اصفهان است.

میدان امام اصفهان جزو اولین جاذبه‌های ایران بود که در سال ۱۳۵۸ در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت شد. این میدان، پیش از آن، در سال ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران جای گرفته بود. اگر در میدان قدم بزنید، در گوشه و کنار آن لهجه‌ها و گویش‌های مختلف ایرانی و حتی زبان‌های خارجی را می‌شنوید و این نشان می‌دهد نقش جهان اصفهان یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی اصفهان برای گردشگران ایرانی و خارجی است.

در هر ضلع از میدان نقش جهان دیدنی‌های مختلفی وجود دارد. مسجد شاه در ضلع جنوبی، عالی قاپو در ضلع شرقی، مسجد شیخ لطف‌الله در ضلع غربی و سر در قیصریه در ضلع شمالی میدان قرار دارند. علاوه بر آن حجره‌های بازار در دو قسمت بیرونی و داخلی میدان ساخته شده‌اند. خلاصه که وجب به وجب میدان امام اصفهان دیدنی است و نباید جایی را قلم بیندازید.

سفر به گذشته نقش جهان

همان‌طور که قبل‌تر گفتم، قبلا به جای میدان بزرگ باغ بزرگی بود و در میان آن عمارت‌های نظامی از دوران تیموریان دیده می‌شد. تا پیش از صفویه، مراسم‌های مختلف در این محل برگزار می‌شد و به یکی از مناطق اصلی اصفهان تبدیل شده بود. البته در آن زمان میدان هنوز به اوج شکوفایی نرسیده بود؛ همه چیز از وقتی آغاز شد که شاه عباس اول به اصفهان آمد و معماران خبره را برای آباد کردن شهر به کار گرفت.

معماران بزرگ زمان شاه عباس با الهام از معماری میدان عتیق، میدان امیر چخماق یزد و عمارت‌های سلطنتی قزوین، نقش جهان را بنا کردند. در ابتدا وسط میدان محلی برای عبور و مرور عابرین و چهارپایان بود و در اطراف حجره‌ها و بناهایی برای تجارت وجود داشت، به مرور زمان شاه عباس دوم تغییرات بیشتری در میدان به وجود آورد و فرم کنونی آن طی سال‌های ۹۸۱ تا ۹۹۵ شمسی شکل گرفت.

دوران اوج میدان بزرگ اصفهان بعد از ضعیف شدن صفویان به پایان رسید. آخرین شاهان صفوی توجه زیادی به وضعیت میدان نداشتند و نتیجه آن شد که آبادانی و اباهت میدان از دست رفت. اوضاع با حمله افغان‌ها بدتر شد. در میان پادشاهان قاجار هم کسی برای نقش جهان اصفهان دل نسوزاند. نتیجه این بی‌توجهی‌ها تخریب نقاره خانه میدان و عمارت ساعت بود.

رضاشاه پهلوی اولین کسی بود که بعد از مدت‌ها به این میدان رسیدگی کرد و با بازسازی عمارت‌ ها و حجره‌ها نوای زندگی را در آن به صدا درآورد. بعد از اقدامات رضاشاه، مردم دوباره به نقش جهان برگشتند و مشغول تفریح و تجارت در این میدان بزرگ شدند. کم‌کم پای گردشگران هم به میدان باز شد و بسیاری از بازدیدکنندگان خارجی از زیبایی‌های این میدان در کتاب‌ها و سفرنامه‌هایشان نوشتند.

در گذشته چه رویدادهای مهمی در این میدان برگزار می‌شد؟

میدان امام اصفهان داستان‌های بسیاری را از سر گذرانده و شاهد مراسم‌های مختلف بوده. در زمان صفوی و پهلوی جشن‌های سلطنتی بسیاری در این میدان برگزار می‌شد، ارتش در میدان رژه می‌رفت و مردم در مناسبت‌های مختلف مثل نوروز و یلدا در میدان جمع می‌شدند.

یکی از قدیمی‌ترین خاطرات نقش جهان که امروز کم‌کم به فراموشی سپرده می‌شود، برگزاری مسابقات چوگان در آن است. این میدان بزرگ‌ترین و اولین میدان چوگان دنیاست. بسیاری از میدان‌های چوگان در سراسر جهان با الهام از معماری نقش جهان ساخته شده‌اند.

چوگان ورزشی است که پیشینه آن به ایرانیان برمی‌گردد و اصفهانی‌ها هم از زمان تیموریان به صورت حرفه‌ای چوگان بازی می‌کردند. در روایت‌هایی که درباره میدان باقی مانده می‌شنویم که بخشی از باغ بزرگ نقش جهان، میدان چوگان بوده است. شاهان صفوی هم با حفظ میدان چوگان، مناطق اطراف آن را آباد کردند.

میدان نقش جهان در دوران صفوی به یک مرکز ورزشی، سیاسی و تجاری تبدیل شده بود. با برگزاری هر جشن سلطنتی، گروهی از ورزشکاران به میدان می‌آمدند و چوگان بازی می‌کردند. پادشاهان هم از ایوان عمارت‌ها به تماشای سوارکاران حرفه‌ای چوگان می‌نشستند و لذت می‌بردند.

---

 

چرا به این میدان، نقش جهان می‌گویند؟

زمانی که شاه عباس صفوی برای اولین بار این میدان را بنا کرد، به نام «میدان نو» مشهور شد. بعد از آن کم کم به نام‌های دیگری چون «میدان قصر»، «میدان سلطنتی» و «میدان اصلی» هم شناخته شد. تا پیش از انقلاب مردم این میدان را با نام میدان شاه می‌شناختند، اما بعد از سال ۵۷ مقامات جمهوری اسلامی نام میدان را به میدان امام اصفهان تغییر دادند. البته این نام هم برای میدان ماندگار نبود و در نهایت دوباره به نام اصیل خود بازگشت و به میدان نقش جهان مشهور شد.

نقش جهان نامی بسیار قدیمی است و به باغی که پیش از میدان در این منطقه وجود داشته بازمی‌گردد. در کتب تاریخی نوشته شده نام باغ نقش جهان اصفهان از شهری به همین نام در آذربایجان گرفته شده؛ این شهر اکنون با نام نخجوان شناخته می‌شود. اکنون مجموعه نقش جهان دوباره به همین نام مشهور شده و کم‌تر کسی از الفاظ میدان امام یا میدان شاه استفاده می‌کند.

معماری مسحور کننده میدان

والتر هینتس، ایران شناس آلمانی، می‌گوید زمانی که میدان نقش جهان ساخته شد، بزرگ‌ترین میدان جهان بود که از نظر معماری و اصول شهرسازی در سراسر دنیا نظیر نداشته است.

میدان نقش جهان هنوز هم یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های تاریخی دنیاست و حتی از میدان سرخ مسکو هم بزرگ‌تر است. از جذابیت معماری میدان هم همین بس که به شما اجازه نمی‌دهد حتی برای یک لحظه دوربین را زمین بگذارید! حتی ما اصفهانی‌ها هم بعد از سال‌ها رفتن و آمدن به میدان هنوز از عکاسی و تماشای معماری زیبای عمارت‌های میدان خسته نشده‌ایم.

هر گوشه از میدان را نگاه کنید، جاذبه معماری منحصر به فردی می‌بینید که اگر بخواهم درباره آن‌ها با شما صحبت کنم، احتمالا می‌توانم هزاران کلمه بنویسم. حتی اگر مجالی برای نوشتن داشتم، باز هم سخنم را با این عبارت تمام می‌کردم: شنیدن کی بوَد مانند دیدن؟

پادشاه معماری نقش جهان هم عمارت عالی قاپوست که از هر آجرش هنر می‌بارد! البته این پادشاه وزیر و خدم و حشم هم دارد؛ مسجد جامع اصفهان، مسجد شیخ لطف الله، سردرها و بازار هم اشرافیان معماری اصفهان هستند که در قسمت‌های بعدی به توصیف آن‌ها هم می‌رسیم. با دیدن معماری نقش جهان می‌توانید درک کنید اوج هنر یک معمار چقدر می‌تواند باشد.

نقش جهان فقط یک میدان تاریخی نیست

همانطور که گفتیم میدان بخشی از مجموعه نقش جهان است. تعداد زیادی از جاهای دیدنی اصفهان با فاصله نزدیک از یکدیگر قرار دارند. به همین دلیل اگر حوصله پیاده‌روی داشته باشید، می‌توانید مسیر بین سی و سه پل، چهارباغ، پل خواجو، مجموعه نقش جهان و میدان امام علی را پیاده طی کنید. توصیف همسایه‌ها را به زمانی دیگر موکول می‌کنیم و در ادامه مقاله همچنان به نقش جهان گردی ادامه می‌دهیم.

مسجد شاه: مجمع خوبی‌های معماری صفوی

مسجدجامع عباسی بنایی است که در کاشی‌های آن غوغای رنگ‌ها دیده می‌شود و شبیه یک حوض نقاشی است. مسجد جامع با نام‌های دیگری چون مسجد امام و مسجد سلطنتی هم شناخته می‌شود و هنوز هم یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی اسلامی در ایران است. زمانی که وارد مسجد شاه می‌شوید، جذابیت‌های کاشی‌کاری‌ها نگاه شما را به سمت بالا می‌کشاند. در میدان نقش جهان جاذبه به سمت بالاست، زیرا بسیاری از دیدنی‌های آن در سقف و سردرها کار شده‌اند.

مسجد شاه در ضلع جنوبی میدان قرار گرفته و در آن دو مدرسه علمیه نیز وجود دارد. یکی از نکات جالب تکه سنگی است که در مدرسه سلیمانیه قرار دارد و ظهر حقیقی اصفهان را با توجه به زاویه تابش آفتاب نشان می‌دهد و ضلع دیگر آن هم‌جهت با قبله است. شیخ بهایی این سنگ را طراحی کرده و در مدرسه سلیمانیه قرار داده است.

هنگام ورود به مسجد، اولین چیزی که توجهتان را جلب می‌کند، سردر هشتی آن است که با کاشی‌های فیروزه‌ای تزئین شده. بر سر در مسجد کتیبه‌های دست خط علیرضا عباسی،  محمدرضا امامی، محمدصالح امامی و عبدالباقی تبریزی دیده می‌شود. خواندن این کتبیه‌ها کار ساده‌ای نیست، اما اگر دقت کنید متوجه می‌شوید که مسجد با هزینه شخصی شاه عباس ساخته و به روح بزرگ شاه طهماسب تقدیم شده است. همچنین از معماران هنرمند مسجد در کتبیه‌ها تجلیل شده است.

بعد از ورود به صحن مسجد، جشن رنگ و هنر و معماری آغاز می‌شود. صحن‌ها، میان‌سرای اصلی، هشتی‌ها، سرداب و وضوخانه و آبریزگاه هرکدام معماری منحصر به فردی دارند و چشمانتان را نوازش می‌دهند.

مسجد شیخ لطف‌الله: شاهکاری که بخاطر بی‌گنبد بودن ناشناخته مانده

شیخ لطف الله یکی از علمای شیعه ساکن لبنان بود. شاه عباس اول بخاطر ارادتی که به او داشت، از او برای زندگی در ایران دعوت کرد و او به همراه چند نفر از علما به ایران آمد. شاه عباس برای نشان دادن ارادت خود به عالم شیعه، مسجدی به نام او تأسیس کرد تا محلی برای تحصیل طلاب و برگزاری نماز باشد.

معماری مسجد شیخ لطف‌الله در عین شباهت به معماری مسجد شاه متفاوت است! در نگاه اول همان هشتی‌ها و کاشی‌کاری‌هایی که در مسجد جامع وجود دارد را می‌بینید، اما زمانی که وارد مسجد می‌شوید و بیشتر دقت می‌کنید، متوجه می‌شوید که در معماری این دو مسجد تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. البته برخی از قسمت‌های مسجد مرمت شده و با آنچه در ابتدا ساخته شده بود،‌ مقداری متفاوت است.

بعد از ورود به مسجد به راهرویی می‌رسید که دیوارهای آن پر از نقش و هنر معماری است و با راه رفتن در راهرویی که خم ۹۰ درجه دارد، به دور صحن مسجد طواف می‌کنید. معماران اصفهانی رسوم نیکو را هم در ساختمان‌هایشان رعایت کرده‌اند! بعد از ۲۰ تا ۳۰ قدم، پیچ راهرو را پشت سر می‌گذارید. باید چند ثانیه منتظر بمانید تا چشمتان به نور عادت کند و شبستان اصلی شگفتی‌هایش را مقابل چشمانتان به نمایش بگذارد.

مسجد شیح لطف الله برای عبادت خاندان عباسی ساخته شده بود. مردم عادی اجازه ورود به این مسجد را نداشتند و به همین دلیل، معماران برای آن مناره نساختند. مناره برای آن است که مردم از وجود مسجد باخبر شوند و برای نمازگزاری به داخل آن بروند. از آنجایی که مسجد شیخ لطف‌الله مناره‌های بزرگ مسجد شاه را ندارد، برخی از افراد تصور می‌کنند مسجد شاه باشکوه‌تر و دیدنی‌تر است. با ورود به مسجد شیخ لطف‌الله متوجه می‌شوید که چرا این تصور درباره مسجد اشتباه است!

عمارت عالی قاپو: پادشاه معماری میدان نقش جهان اصفهان

همانطور که پیش از این هم گفته بودم، عالی قاپو پادشاه معماری نقش جهان است! ساخت این شاهکار بیشتر از ۱۰۰ سال طول کشید و سه پادشاه عباسی (شاه عباس اول و دوم و شاه سلطان حسین) روی آن کار کردند. شاه عباس اول این بنا را به عنوان قصر دولتخانه ساخت، به همین دلیل همه چیز در آن تا این حد کم‌نظیر است.

در ابتدا کاخ عالی قاپو در یک طبقه ساخته شده بود، اما به مرور زمان و با قدرتمند شدن صفویان عمارت گسترده‌تر شد. عالی قاپو هم از دیگر بناهایی بود که قربانی بی‌توجهی پادشاهان قاجار و جنگ‌های ایران شد، اما معمارانی که رضاشاه برای تعمیر انتخاب کرده بود، توانستند تا حد زیادی بنا را بازسازی کنند. البته بنای کاخ در سال‌های اخیر هم در دست مرمت‌کاران قرار گرفته است و تا چند سال قبل ورود و بازدید از کاخ ممنوع بود.

ویژگی‌های معماری کاخ عالی قاپو به اندازه‌ای است که باید در مقاله‌ای منحصر به فرد به آن پرداخت. شگفتانه‌های معماری کاخ با قرار گرفتن  در ورودی شروع می‌شود و با رسیدن به تالار موسیقی و ایوان که در بالاترین طبقه قرار دارند، به اوج می‌رسد. واژه‌هایی چون زیبا، بی‌نظیر، شاهکار و آنچه شبیه آن‌هاست برای توصیف معماری عالی قاپو کافی نیست؛ توصیه می‌کنم چشمانتان را به دیدن این معماری مهمان کنید و سفر به اصفهان را در برنامه قرار دهید.

سردر قیصریه: دروازه ورود به هزارتوی تاریخی اصفهان

سردر قیصریه محل تلاقی سه بازار است و جاذبه‌ای است که فقط دیدن ندارد، خرید کردن هم دارد! بازار قیصریه اصفهان هنوز هم به اندازه دوران صفوی پررونق است و حجره‌های آن محصولات مختلفی را می‌فروشند. یکی از جذابیت‌های بازارهای سنتی ایران این است که هر راسته از بازار به صنف خاصی تعلق دارد؛ اصفهان هم از این قاعده مستثنی نیست و بازارهایی به نام اصناف مختلف دارد.

بازارهای اصفهان به شیوه‌ای تو در تو ساخته شده‌اند، به همین دلیل زمانی که وارد بازار قیصریه می‌شوید، تقریبا نمی‌توانید پیشبینی کنید از کجا خارج خواهید شد! اگر به مسیر خود ادامه دهید به میدان امام علی اصفهان می‌رسید. علاوه بر بازار اصلی، کوچه پس کوچه‌های قدیمی بسیار در اطراف میدان نقش جهان ساخته شده‌اند که به قسمت‌های مختلف بازار دسترسی پیدا می‌کنند و به میدان منتهی می‌شوند. اگر از پیاده‌روی در تاریخ لذت می‌برید، توصیه می‌کنیم چند ساعتی را به گشت و گذار در کوچه‌های بین نقش جهان و عتیق بگذرانید.

از دیگر جذابیت‌های بازار قیصریه، سراهای مختلفی است که در آن ساخته شده. حین قدم زدن در بازار بریدگی‌های مختلفی را می‌بینید که هرکدام از آن‌ها محل ورود به یک سرا هستند. سراهای بازار ساختمان‌هایی هستند که دور یک حیاط بزرگ ساخته شده‌اند. امروزه اکثر آن‌ها به عنوان کارگاه‌ استفاده می‌شوند.

توحید خانه: دانشگاهی با قدمت ۵۰۰ سال

توحید خانه امروز با نام دانشگاه هنر اصفهان شناخته می‌شود و یکی از زیباترین دانشگاه‌های ایران است. توحیدخانه در ابتدا محل زندان عباسی بود، اما با انتقال زندان، توحیدخانه به محل عبادت صوفیان تبدیل شد. توحیدخانه جزو ناشناخته‌ترین جاذبه‌های تاریخی اصفهان است؛ بسیاری از گردشگران بازدید از این جاذبه تاریخی را از دست می‌دهند.

یکی از علت‌ها این است که توحید خانه در کنار عالی قاپو قرار دارد. وقتی پادشاه حضور داشته باشد، شاهزاده کوچک قصر کم‌تر جلب توجه می‌کند!

همانطور که گفتیم توحیدخانه برای مدت زیادی زندان عباسی بود، اما زندانی منحصر به فرد! مجرمان در این زندان به محراب عبادت فرستاده می‌شدند تا از خداوند طلب بخشش کنند و از او بخواهند به راه راست هدایتشان کند. جالب‌تر آنکه شاه عباس ورود افراد مسلح به این مکان را ممنوع کرده بود تا آن‌ها بتوانند با آسایش خاطر با معبود راز و نیاز کنند!

پادشاهان قاجار هم از توحیدخانه به عنوان زندان استفاده می‌کردند، اما نه مثل شاه عباس. این مکان در زمان قاجار به مطبخ و زندان تبدیل شد و کم کم از یک بنای مقدس به یک عمارت معمولی تبدیل شد. مرمت‌گران دوران پهلوی و بعد از انقلاب، عمارت را دوباره بازسازی کردند و در نهایت سرنوشت پر فراز و نشیب این عمارت به جایی ختم شد که بخشی از دانشگاه هنر اصفهان باشد.

حجره‌ها و فروشگاه صنایع دستی: بازاری باقیمانده از عصر صفوی

زمانی که صحبت از میدان می‌شود، ناخودآگاه به محلی بیضی یا دایره‌ای شکل فکر می‌‌کنیم. معماران نقش جهان در این زمینه هم اصول را بر هم زده‌اند و آن را به شکل مستطیل ساخته‌اند. دورتادور میدان مستطیل شکل حجره‌هایی در دو طبقه قرار دارد. ورود به طبقه دوم حجره‌ها برای عموم آزاد نیست و حجره‌های طبقه اول هم به عنوان واحدهای تجاری فعالیت می‌کنند.

اکثر حجره‌های اطراف میدان صنایع دستی و سوغات اصفهان را می‌فروشند. محصولات این حجره‌ها زیبایی میدان را دوچندان کرده است. ترکیب میان معماری تاریخی، حجره‌ها و صدای درشکه‌ها باعث می‌شود احساس کنید واقعا در دوران صفویه قدم گذاشته‌اید و مشغول تماشای تاریخ زنده هستید.

دروازه‌های چوگان: دیدنی که شاید متوجه وجود آن نشده باشید

حتی بسیاری از اصفهانی‌ها هم نمی‌دانند در میدان نقش جهان دروازه چوگان وجود دارد و اصلا این میدان در گذشته محلی برای بازی چوگان بوده است! بسیاری از گردشگران با دیدن دروازه‌های چوگان از خود می‌پرسند این ستون‌های سنگی کوچک چه هستند و چرا در این قسمت از میان قرار دارند، معمولا هم پاسخی جز اینکه شاید جزو تزئینات میدان باشند، پیدا نمی‌کنند.

دروازه‌های چوگان در طرفین زمین وسط میدان قرار گرفته‌اند. این زمین اکنون سنگ‌فرش شده است و به عنوان محلی برای پیاده‌روی و بازی کودکان استفاده می‌شود. دروازه‌های چوگان ستون‌های سنگی گنبدی شکلی هستند که سر گنبدی شکل دارند. اگر درباره این دروازه‌ها نخوانده باشید،‌ احتمالا نمی‌توانید تشخیص دهید آثاری تاریخی و بازمانده از دوران صفوی هستند. به خصوص که در حوالی آن‌ها تغییرات و مرمت‌های بسیاری انجام شده است.

بازدید از میدان نقش جهان شما را برای چند ساعت سرگرم می‌کند

یکی از سخت‌ترین کارها در مسافرت به اصفهان این است که همه جاذبه‌های تاریخی و گردشگری آن را طی چند ساعت ببینید. در میدان نقش جهان تفریحات بیشتر به سبک سنتی هستند و خبری از هیجان و آدرنالین بالا نیست. در این میدان باید همه تن چشم شد و فقط تماشا کرد! خبر خوب این است که بعضی از این تماشایی‌ها خریدنی هم هستند و با خرید آن‌ها می‌توانید یادگاری از میدان را به همراه خود به خانه ببرید.

عکاسی

حتی افرادی که به صورت حرفه‌ای عکاسی نمی‌کنند هم در میدان نقش جهان اصفهان دوربین به دست می‌گیرند! این میدان هم لوکیشنی برای عکاسی از افراد است و برای عکاسانی که به دنبال سوژه‌های تاریخی می‌گردند، مناسب است. در میدان امام،‌ دوربین خود را به هر سمتی بچرخایند، سوژه‌ای برای عکاسی می‌بینید، از رنگ‌های فیروزه‌ای مسجد شاه و شیخ لطف‌الله گرفته تا زیلوهای آویزان از حجره‌های بازار و درشکه‌هایی که به دور میدان می‌‌چرخند.

بازدید از جاذبه‌های تاریخی

بازدید کامل از جاذبه‌های تاریخی که قبل‌تر نام بردیم، به چند ساعت زمان نیاز دارد. در هر عمارت می‌توانید راهنمای آن را نیز دریافت کنید و تاریخچه کامل عمارت و توضیحات جامع آن را بشنوید. به یاد داشته باشید که هنگام عکاسی از جاذبه‌ها، فلش دوربین خود را خاموش کنید.

خرید سوغات و بازارگردی

بازارگردی در میدان نقش جهان اصفهان هم بخشی از بازدید از جاذبه‌های تاریخی محسوب می‌شود. بازارها و حجره‌های میدان در زمان صفوی ساخته شده‌اند و بسیاری از آن‌ها هم صنایع دستی که به شیوه‌های سنتی ساخته می‌شود را می‌فروشند. البته محصولات بازار به صنایع دستی محدود نمی‌شود، در بازار اصفهان، هر راسته محصول منحصر به فردی عرضه می‌کند. اگر کمی در بازار اصفهان بگردید، راسته‌های مختلف مانند بازار مسگرها، بازار زرگرها، بازار کفاش‌ها و… را هم می‌بینید.

---

 

 

درشکه‌سواری و پیاده‌روی

پیاده روی در میان نقش جهان یکی از تفریحات همیشگی ما اصفهانی‌هاست. میدان آنقدر بزرگ است که با یک بار دور زدن اطراف آن، کالری زیادی می‌سوزانید. میدان نقش جهان ۵۲۰ متر طول و ۱۵۸ متر عرض دارد و اطراف آن را ۲۰۰ حجره در بر گرفته است. حوالی میدان نقش جهان در کنار چهارباغ و جاده سلامت ناژوان جزو جذاب‌ترین مسیرهای پیاده‌روی اصفهان محسوب می‌شود.

اگر اهل پیاده‌روی نیستید، امکان چرخیدن در میدان به شیوه‌ای کاملا سنتی هم وجود دارد. وسط میدان اسب‌ها و درشکه‌ها ایستاده‌اند تا مسافران را دور میدان بگردانند. درشکه سواری شما را به تجربه‌ای نزدیک به زندگی در عصر صفویه در اصفهان دعوت می‌کند.

شکم‌گردی و امتحان غذاهای اصفهانی

هرکدام از شهرهای ایران خوراکی‌های منحصر به فردی دارند. اصفهان هم از این قاعده مستثنی نیست. در میدان نقش جهان، رستوران های اصفهان و کافه‌های متنوعی فعالیت می‌کنند. بسیاری از آن‌ها در فضاهای سنتی راه‌اندازی شده‌اند و معماری جذاب صفوی دارند.

برخی از خانه‌های سنتی اطراف میدان مانند خانه همدم السلطنه اکنون به کافه رستوران تبدیل شده‌اند. کافه قیصریه هم یکی از جذاب‌ترین کافی‌شاپ‌های اصفهان است، زیرا در یکی از ایوان‌های طبقه دوم می‌نشینید و با ویوی کامل از میدان نقش جهان نوشیدنی یا غذای محبوبتان را سرو می‌کنید.

در حوالی میدان غذاها و خوراکی‌های مخصوص اصفهان هم پیدا می‌شود. مثلا می‌توانید دوغ و گوش‌ فیل مشهور اصفهان را در چاه حاج میرزا امتحان کنید. چاه حاج میرزا یکی از منحصر به فردترین سفره خانه‌های اصفهان است. در گوشه و کنار بازار، میدان و خیابان سپه هم رستوران‌های بریانی وجود دارند.

بهتر است از محلی‌ها درباره بهترین بریانی اصفهان سوال کنید تا بریانی‌های سنتی و خوش‌طعم را به شما معرفی کنند. اگر در بازار بچرخید، غذاهای سنتی دیگری چون جگر، آبگوشت و دیزی، گوشت و نخود و گوشت و لوبیا را هم پیدا خواهید کرد.

میدان نقش جهان اصفهان میزبان مراسم‌های مختلف شهر

در حال حاضر بسیاری از مراسم‌های اصفهان مانند راهپیمایی‌ها، جشن‌ها و مراسم‌های مذهبی در میدان امام برگزار می‌شود و این محل به پایگاه فرهنگی، مذهبی و توریستی اصفهان تبدیل شده است. ساکنان اصفهان می‌دانند هرگاه مراسم بزرگی قرار است در شهر برگزار شود، مرکزیت آن میدان نقش جهان خواهد بود.

جشن نوروز، جنگ‌های شادی، مراسم تاسوعا و عاشورا، راهپیمایی ۲۲ بهمن، مراسم تشییع پیکر شهدای گمنام از جمله مراسم‌هایی هستند که در میدان نقش جهان اصفهان برگزار می‌شوند. البته برخی از مراسم‌های سنتی مانند جشن‌های سلطنتی یا بازی چوگان دیگر در میدان جایی ندارد و به خاطرات تاریخی میدان پیوسته است.

---

 

 

بهترین زمان بازدید از میدان بزرگ اصفهان چه وقت است؟

میدان نقش جهان اصفهان همیشه دیدنی است! اهمیتی ندارد چه زمانی را برای بازدید انتخاب می‌کنید، در هر صورت از جاذبه‌های میدان لذت خواهید برد. بهار و پاییز اصفهان نسبت به سایر فصل‌های شهر دیدنی‌تر است و اگر زاینده رود جاری باشد، به یک بهشت تمام عیار تبدیل خواهد شد.

اصفهانی‌ها در روزهای خنک سال در میدان به پیک نیک می‌روند و ساعاتی را در وسط میدان به شب نشینی با عزیزانشان می‌گذرانند. از آنجایی که در آذر، دی و بهمن روزها کوتاه‌تر می‌شود، ممکن است زمان کافی برای بازدید از همه قسمت‌های میدان نداشته باشید. به همین دلیل بهتر است برنامه سفر خود را در فصل‌هایی بچینید که هم هوا خوب است و هم بلندای روز مجال گشت و گزار در اصفهان را می‌دهد.

آیا بازدید از میدان نقش جهان محدودیت زمانی دارد؟

میدان نقش جهان محدودیت زمانی ندارد و نیازی به پرداخت ورودی ندارید. البته برای بازدید از عمارت‌ها و جاذبه‌های تاریخی باید ورودی بپردازید. بهتر است یک روز کامل را برای بازدید از این میدان اختصاص دهید؛ زیرا بازاریان میدان بیشتر صبح‌ها کار می‌کنند و بسیاری از آن‌ها عصرها در بازار حضور ندارند.

همچنین بازدید از جاذبه‌های تاریخی از صبح تا ظهر راحت‌تر است. چراغ‌های میدان بعد از غروب روشن می‌شود و جلوه‌ای جدید از میدان را به نمایش می‌گذارد. شب‌ها بهترین زمان برای کافه‌گردی در میدان امام اصفهان است.

میدان نقش جهان کجاست؟

میدان امام در مرکز شهر اصفهان قرار دارد و از نقاط مختلف شهر می‌توان به این میدان دسترسی داشت. البته باید توجه داشته باشید که میدان در محدوده طرح زوج و فرد قرار دارد و طرح از ساعت ۸ تا ۱۳ و ۱۶ تا ۲۱ اجرا می‌شود. خیابان حافظ و خیابان سپه مسیرهای اصلی ورود به میدان هستند. خیابان استانداری هم موازی با میدان است و گذرهایی چون گذر پشت مطبخ و کوچه‌های آن به میدان منتهی می‌شود.

بهترین مسیر دسترسی به میدان

در گذشته مردم با ماشین شخصی هم می‌توانستند وارد میدان نقش جهان شوند، اما اکنون نزدیک به ده سال است که فقط عابرین پیاده حق ورود به میدان را دارند. برای دسترسی به میدان نقش جهان با ماشین  شخصی مسیرهای مختلفی وجود دارد، اما نکته مهم این است که راه‌های ورود به میدان برای ماشین مسدود است و در خیابان‌های نزدیک میدان هم جای پارک به سختی پیدا می‌کنید. بهترین راه این است که ماشین را در پارکینگ‌های میدان امام حسین پارک کنید. بعد از آن می‌توانید از طریق خیابان سپه مستقیم به میدان نقش جهان برسید. فاصله میدان امام حسین تا نقش جهان ده دقیقه پیاده‌روی دارد.

اگر قصد دارید ماشین را جایی نزدیک‌تر به میدان پارک کنید، باید از میدان امام حسین وارد خیابان باغ گلدسته بشوید و از طریق یکی از خیابان‌های هشت بهشت یا بهشتی نژاد به خیابان استانداری برسید.

---

 

 

 

خیابان استانداری موازی میدان است و کوچه‌های آن به میدان نقش جهان منتهی می‌شود و چند پارکینگ عمومی هم در آن قرار دارد. اگر در خیابان استانداری جای پارک پیدا نکردید، به مسیر مستقیم ادامه دهید تا وارد خیابان حکیم شوید. در طبقه زیرین بازار بزرگ حکیم یک پارکینگ طبقاتی وجود دارد.

مسیر بعدی برای دسترسی به میدان از طریق خیابان حافظ است. در این مسیر باید از زیرگذر میدان امام علی وارد خیابان هاتف شوید و مسیر مستقیم خود را به سمت خیابان نشاط ادامه دهید تا به چهارراه حافظ برسید. در خیابان حافظ و کوچه‌های خیابان نشاط ماشین را پارک کنید و پیاده به سمت میدان نقش جهان بروید.

اگر قصد دارید با حمل و نقل عمومی به میدان بروید، باید خود را به میدان امام حسین برسانید. از آنجایی که امام حسین یکی از میادین اصلی شهر است، به ایستگاه‌های اتوبوس، مترو و تاکسی دسترسی دارد. در ایستگاه اتوبوس، مترو یا تاکسی میدان امام حسین پیاده شوید و از طریق خیابان سپه به نقش جهان بروید.

گردشگران درباره میدان نقش جهان چه می‌گویند؟

نام نقش جهان در فضای مجازی و سفرنامه بسیاری از گردشگران خارجی دیده می‌شود و همه آن‌ها این میدان را به عنوان یکی از جاذبه‌های شاهکار در اصفهان می‌شناسند. نظر گردشگران ایرانی هم درباره میدان همین است و اکثر آن‌ها معتقدند حداقل یک روز از سفر را باید به بازدید از این میدان و جاذبه‌های گردشگری داخل آن اختصاص داد.

بسیاری از افراد درباره این صحبت می‌کنند که با دیدن تصاویر میدان تصور می‌کردند، جاذبه منحصر به فردی ندارد و حتی اگر آن را نبینند هم چیز زیادی را از دست نمی‌دهند، اما زمانی که وارد میدان شده‌اند دیدگاهشان تغییر کرده است و ساعت‌های زیادی را در میدان سپری کرده‌اند.

---

 

 

البته گلگی‌هایی هم درباره مسیر دسترسی به میدان نقش جهان وجود دارد. مسیرهای دسترسی به میدان در سال‌های اخیر تغییر کرده است. به همین دلیل گردشگرانی که بدون مسیریابی قبلی با ماشین شخصی روانه میدان می‌شوند، به مشکل بر می‌خورند.