شهررضا، شهر انگورهای یاقوتی

شهرضا

شهرستان شهرضا با گستردگی ۲۹۸۳ کیلومتر مربع و جمعیتی برابر با ۱۴۳۵۸۶ نفر در نیمروز و باختر شهرستان اصفهان قرار گرفته است. مرکز این شهرستان، شهرضا است که افزون بر ۹۰۰۰۰ نفر جمعیت دارد و بر ۱۸۵۲ متری از سطح دریای آزاد و در فاصله ی ۷۵ کیلومتری نیمروز شهر اصفهان واقع شده است. این شهرستان دارای یک بخش مرکزی و چهار دهستان (اسفرجان، کهرویه، منظریه و مهریار) و تنها نقطه ی شهری آن شهرضا است. شهرستان شهرضا در ناحیه ی کوهستانی استان اصفهان قرار گرفته است، از این رو آب و هوای آن در تابستان ها معتدل (بیشترین دمای آن در تیرماه ۳۹ درجه) و در زمستان ها سرد (گاه به ۱۰ درجه زیر صفر میرسد) است. میزان بارندگی سالانه در آن ۱۱۰ میلیمتر است. بنابراین آب مورد نیاز این شهرستان از طریق چشمه سارها، کاریزها (۹۳ رشته کاریز) و چاه فراهم میگردد.

کشاورزی از رونق خوبی در شهرستان برخوردار است و در کشتزارهای آن گندم، جو، نخود و پنبه کشت می گردد. باغداری نیز بسیار رایج است بهترین فرآورده ی کشاورزی آن انگور است که از آن کشمش بسیار مرغوبی تهیه میکنند و صادر نیز میگردد. گردو، سیب و گلابی نیز از فرآورده های این شهرستان است. بخش معدن نیز در شهرستان از اهمیت به سزایی برخوردار است، معدن سرب (در نزدیکی کهرویه)، خاک سرخ (پیرامون شهرضا) و سنگ سیاه در شهرضا فعال است.

صنایع دستی از جاذبه های هنری شهرستان به شمار میرود و مهمترین آن ها، سفال گری، سرامیک سازی، نمدمالی، گیوه دوزی، قالی بافی و تنورسازی است. شهرضا هم اکنون از قطبهای مهم سفالگری کشور به شمار میرود. مردم شهرضا، مردمی سختکوش و علاقه مند به علم و دانش هستند. همگی شیعه و میتوان گفت اقلیت مذهبی در این شهرستان وجود ندارد. مردم به زبان شیرین فارسی با لهجه ی شهرضایی گویش می کنند.

نام شهرضا در قدیم قمشه برگرفته از واژه ی کمشه (واژه ی پهلوی) بوده و این واژه را برگرفته از "کومه شه" میدانند. چون شاهان در نزدیکی شهرضا به شکار میپرداختند به این محل کومه شه یا خانه ی شاه گفته میشده است. البته این نام را نیز به معنای سرزمین کاریزها (کم به معنای کاریز) و جای جوشیدن آب (قم شه) نیز آورده اند. تا سال ۱۳۰۳ خورشیدی، همچنان قمشه نامیده میشد تا این که به فرمان رضاشاه پهلوی شهرضا نامیده شد.

جاذبه های تاریخی شهرضا؛ مسجد جامع شهرضا، کهنترین اثر تاریخی این شهر است که از یادگارهای تاریخی پایان دوران ایلخانان مغول و به تاریخ ۷۳۹ هجری است. بنا نمای آجری دارد و به صورت جزیی تزیینات آجرکاری و گچ بری دارد.

کاروان سرای شاه رضا، از آثار پایان دوره ی آل مظفر است که در آن دو گور متعلق به شاهزادگان آل مظفر است. تیمور تمام بازماندگان خاندان آل مظفر را در دهکده ی ماهیار شهرضا گرد آورد و به هلاکت رساند، شمار کشته شدگان مظفری را ۷۰ نفر آورده اند.

کاروان سرای مهیار، در دهکده مهیار (ماهیار)، ۳۰ کیلومتری شمال شهرضا از کاروان سرای زیبای دوره صفویه است که سردر ورودی آن به تزیینات کاشی کار و مقرنسهای زیبا آراسته است کاروان سرا به صورت چهار ایوانی بنا شده و آب انباری نیز از آن دوره دارد.

امام زاده محمد و ابراهیم در دهکده ی زیارتگاه، شش کیلومتری نیمروز خاوری شهرضا، محل دفن دو فرزند از فرزندان امام موسی کاظم (ع) است. بنای امامزاده از آثار دوران ایلخانان مغول و تزیینات آن از دوره ی صفویه است. امام زاده دارای گنبدخانه و محراب زیبایی از این دوره است.

کاروانسرا و حمام امین آباد در ۳۵ کیلومتری نیمروز خاوری شهرضا (جاده ی شهرضا_شیراز) در دهکده ی امین آباد از دوره ی صفویه نیز به تازگی مرمت گردیده و کاروان سرای آن پذیرای رهگذران این جاده است. از دیگر جاذبههای شهرضا میتوان به کبوترخانههای دهکدههای بوان و لندوان و زیارتگاه اشاره کرد. در اسفرجان (نیمروز شهرضا) آسیاب های آبی (که هفت دستگاه بوده اند) دیدنی است و کهن ترین آنها، آسیاب آراگوره از دوران ساسانیان بر جای مانده است. درخت گردوی پانصدساله اسفرجان نیز با عظمتی ستودنی در محله ی عرب ها جلوه گری میکند.

سوغات شهرضا فرآورده های کشاورزی چون انگور و کشمش، فرآورده های دامی چون کشک و پنیر و صنایع دستی چون فرش و گیوه بهترین سوغاتی شهرضا به شمار میروند. سفال شهرضا نیز که از خاک مرغوب این منطقه تهیه میگردد، زیبایی، گوناگونی در طرح و مرغوبیت لازم را داراست که به سراسر استان صادر میگردد.