تاریخچه شهرستان فریدن، اصفهان

فریدن

شهرستان فریدن با گستردگی ۲۱۰۷/۲۳ کیلومتر مربع و جمعیت ۸۶۴۷۹ نفر در باختر استان اصفهان قرار گرفته است، شهر داران، مرکز این شهرستان است که در فاصله ی ۱۴۰ کیلومتری باختر اصفهان و در مسیر راه ارتباطی اصفهان-خوزستان قرار گرفته است. بلندی این شهر از سطح دریا ۲۰۴۰ متر می باشد.

شهرستان فریدن در دل کوه های زاگرس قرار دارد و رشته کوه دالان (قله ی دالان با بلندی ۳۹۱۵ متر) در نیمروز خاوری شهر داران و در جوار شهر دامنه، بلندیهای افوس (قله ی افوس با بلندی ۳۶۷۰ متر) در نیمروز شهر افوس، کوه های دره بید (قله ی دره بید با بلندی ۳۶۳۱ متر) در شمال باختری شهر داران بارزترین بلندیهای شهرستان به شمار می روند.

فریدن دارای ۲۹۰۰ دهانه چشمه ی دایمی ۱۹۳۶ دهانه چشمه ی فصلی است که هر کدام منطقه ی گسترده ای را سیراب میکنند و طبیعتی سرشار از سرسبزی و خرمی را در این شهرستان پدید آورده اند. رودهای دایمی و فصلی و جویبارهای پرآب از دیگر منابع آب شهرستان فریدن به شمار میروند. لازم به توضیح است که ۲۵۰ رشته کاریز نیز در شهرستان فریدن جاری است.

پوشش گیاهی وحشی این شهرستان را گون کتیرا، گون گزانگبین، کرفس کوهی و درختان پراکندهی بلوط تشکیل میدهند. فریدن یکی از قطب های کشاورزی و دامپروری استان به شمار میرود و از دشتهای حاصلخیزی نیز برخوردار است. این منطقه از ییلاق های شاهان و سران صفوی و قاجار فلک به شمار میرفت وجود کوههای سر کشیده و دشتهای پیرامون آن، آب و هوای شهرستان را از نوع اقلیم کوهپایه ای سرد قرار داده است که دارای زمستانهای سرد و تابستانهای خنک میباشد.

شهرستان فریدن، افزون بر طبیعت زیبا گوناگون، دارای گوناگونی قومی و زبانی نیز است، از این رو، فریدن را سرزمین شش قوم نیز نامیده اند. نخست، شاه عباس در سال ۱۰۱۳ هجری، شماری از خانوارههای ارمنی، گرجی و شروانی را به این ناحیه کوچاند. سپس، شاہ سلیمان صفوی، بخشی از قبیله های ترک قزلباش را به این ناحیه راند. در زمان پادشاهی نادرشاه افشار نیز ۳۰۰۰ خانوار چهارلنگ بختیاری را به خراسان کوچاندند و به جای آن طایفه های عرب خراسان را به فریدن کوچ دادند.

ارمنیان بیشتر در دهکده های زرنه، هزار جریب، سنگ باران، خویگان و غرغن اقامت گزیدند، لیکن به مرور زمان، به شهرهای دیگر از جمله اصفهان کوچ کردند و امروزه، تنها دهکده ی زرنه را به طور کامل میتوان ارمنی نشین نامید. طایفه های لر و فارس فریدن را میتوان از نخستین ساکنان این منطقه دانست که قسمت بیشتر جمعیت شهرستان را نیز تشکیل میدهند.

نام فریدن برگرفته از نام فریدون، پادشاه افسانه ای ایران دانسته اند. در دوره ی هخامنشیان، نام این منطقه پرتیکان بیان گردیده است. نیز گفته اند در پایان دوره ی هخامنشیان، اسکندر مقدونی به هنگام تعقیب داریوش به پارتاک (پرتیکان) آمد و آن سرزمین را گرفت. در دوره سلوکیان و اشکانیان از رونق افتاد و در دوره ی ساسانیان این منطقه رو به آبادانی نهاد و شاپورآباد، یکی از بارزترین نقاط این سرزمین به شمار می رفت. در دوره ی صفویه، فریدن رونق بیشتری یافت، هنگامی که شاه عباس، ارمنیان را از ارمنستان و گرجیان را از گرجستان به این منطقه کوچ داد، این منطقه را که شباهت بسیاری به سرزمین نیاکان ایشان داشت برای اقامت آنان برگزید. ارمنیان و گرجیان در رونق اقتصادی این منطقه نقش به سزایی ایفا کردند. در دوره ی قاجار، داران به عنوان مرکز فریدن برگزیده شد.

جاذبه های طبیعی و تاریخی فریدن شهرستان فریدن به سبب همجواری با رشته کوه های زاگرس، از طبیعتی کوهستانی برخوردار است که در زمستانها، امکان پرداختن به ورزشهای زمستانی را فراهم میکند. این طبیعت سرسبز، گل و گیاهان گوناگون را شامل میشود که در کنار آبشارهای زیبا و چشمه ساران بازدید تابستانی را برای دوستداران طبیعت فراهم می آورد: دشت لاله زار دره بید از آن جمله است. این دشت در ۲۰ کیلومتری شمال باختری شهرستان، در دامنه ی کوه های بلند دهکده ی دره بید بالا قرار گرفته است و سرشار از لاله های واژگون و گیاهان گوناگون است. آبشار نوغان در ۴۸ کیلومتری باختر شهرستان و در کنار جاده اصلی اصفهان-خوزستان و آبشار سیاه دره ی دامنه و سرآب آغچه در 42 کیلومتری باختر داران، در دهکده ی آغچه از دیگر جاذبه های طبیعی شهرستان است.

بناهای تاریخی این شهرستان را بیشتر بناهای مذهبی تشکیل میدهند. از آن جمله میتوان به امام زاده های احمد، ابراهیم و عبدالله در دهکده ی (افوس)، امام زاده اسماعیل (در دهکده ی فراموش جان) و امامزاده مشعلدار علی در دهکده ی وحدت آباد اشاره کرد. ارمنیان نیز کلیساهایی به جای مانده از نیاکان خویش دارند، همچون کلیساهای موجود در دهکده های هزار جریب، غرغن، نماگرد، سینگرد، سواران و زرنه که به صورت نمازخانه برجای مانده اند. دوستداران طبیعت که به این سرزمین سفر میکنند در پایان سفر میتوانند از صنایع دستی این منطقه یادگارهایی چون قالی بافی، جاجیم بافی، چوقا بافی، گلیم بافی، سبدبافی، منجوق دوزی، گیوه دوزی و گلدوزی را با خود به عنوان سوغات شهرستان همراه آورند.