اهمیت برند سازی و جهانی شدن یک شهر یا روستا به نام صنایع دستی

شورای جهانی صنایع دستی (World Crafts Council) به اختصار .CC، در سال 1964 تأسیس شده و از زیرمجموعه های سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی و ملل متحد (یونسکو) است و در مقام مشورتی این سازمان جهانی در حوزه تخصصی صنایع دستی هم ایفای نقش می کند.

برپایی جنبش صنایع دستی برای ارائه آینده ای بهتر برای سازندگان یا تولیدکنندگان صنایع دستی در سراسر جهان، توان بخشی جایگاه صنایع دستی به عنوان بخشی حیاتی از فرهنگ و زندگی اقتصادی، ارتقای همکاری میان سازندگان صنایع دستی در جهان، تشویق، کمک و راهنمایی آنها و توسعه اقتصادی از طریق فعالیت های درآمدزا از مهمترین اهداف شوای جهانی صنایع دستی است.

اجرای طرح های خاص و بزرگ مقیاس در هر یک از مناطق پنج گانه آفریقا، آسیا- اقیانوسیه، اروپا، آمریکای لاتین و آمریکای شمالی، ایجاد تعامل و همکاری اعضا با یکدیگر با همه اشتراکات و تفاوت های فرهنگی اقتصادی و اجتماعی در این مناطق، فراهم کردن بستر مشاکت عمومی برای فعالیت های داخلی و بین المللی، از مهمترین تلاش ها و ماموریت های شورای جهانی صنایع دستی در چند دهه گذشته است.

ثبت شهرها و روستاهای جهانی صنایع دستی در شورای جهانی صنایع دستی که از هفت سال قبل 1394 آغاز شده هم برنامه ای الهام گرفته از شهرهای خلاق یونسکوست؛ روند این ثبت ها تا پیش از شیوع کرونا در جهان اواخر سال 2019 به صورت عادی و طبق روال انجام می شد و ایران حتی برای سال 1399پرونده چند منطقه کمتر شناخته شده از جنوب کشور را آماده کرده بود، اما شیوع کرونا مانع از سفر و حضور و بازدید ارزیابان بین المللی از این مناطق و منجر به توقف این فرایند شد. اکنون 11 شهر و 3 روستا با عناوین صنایع دستی منحصر به همان مناطق ثبت جهانی شده اند و ایران در ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع دستی از سردمداران دنیاست.

از طرفی از سال 96 که شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع دستی تشکیل شده، 52 شهر و روستا هم با عنوان صنایع دستی بنام و منحصر بفرد خود در فهرست ملی قرار گرفته اند که به گفته پویا محمودیان، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی این فرآیند مسیر جهانی شدن و ثبت شهرها و روستاهای کشور را در شورای جهانی صنایع دستی، تسهیل و تسریع می کند.

شورای جهانی صنایع دستی؛ اعتبار بخشی به دست ساخته های کمتر شناخته شده

ویدا توحدی، مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیرامون اهمیت برند سازی و جهانی شدن یک شهر یا روستا به نام صنایع دستی افزود: تشویق، کمک و راهنمایی صنعتگران و هنرمندان همچنین بالابردن سطح اطلاعات تخصصی و حرفه ای آنها با توجه به زمینه های متفاوت فرهنگی موجود در هر یک از کشورهای عضو از اقدامات اثربخش این شورا در ارتقا شأن صنایع دستی و هنرمندان این رشته در جهان است.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع دستی تاکید کرد: حفظ و تقویت صنایع دستی و تجلی آن به عنوان یکی از ارکان اساسی حیات فرهنگی هر ملت و ایجاد همبستگی میان صنعتگران دست ساخته ها سراسر جهان را میتوان از مهمترین دستاوردهای شورای جهانی صنایع دستی عنوان کرد.

وی ارتقای جایگاه صنایع دستی را هدف اصلی شورای جهانی صنایع دستی دانست و گفت: اقداماتی که از سالهای گذشته در حوزه صنایع دستی در سطح جهانی مانند برگزاری نمایشگاه ها و جشنواره ها و نشست های تخصصی انجام شده باعث معرفی بیشتر و بهتر صنایع دستی، توسعه اقتصاد فرهنگی صنایع دستی محور و حتی ایجاد بازارهای مشترک محلی و منطقه ای شده است.

توحدی اظهار داشت: نمی توان با ساده اندیشی و این تلقی که شورای جهانی صنایع دستی نهادی صرفا غیردولتی است، ثبت شهرها و روستاهای صنایع دستی را کم ارزش و فاقد اعتبار دانست. همین که بسیاری کشورهای جهان رقابت جدی در این زمینه دارند و علاقه بسیاری نشان می دهند که شهرها و روستاهای کمترشناخته شده خود را در زمینه صنایع دستی ثبت و به جهان معرفی کنند و لابی های سیاسی، اقتصادی و دولتی هم انجام می دهند. ارزش کاری که در این 7 سال اتفاق افتاده و ایران را با 14 شهر و روستای صنایع دستی در صدر جهان قرار داده، مشخص می شود.

واگذاری برنامه ها و ماموریت های ویژه یونسکو به شورای جهانی صنایع دستی

توحدی با بیان اینکه شورای جهانی صنایع دستی یک شورای تخصصی و متولی صنایع دستی در جهان است، افزود: این شورا از زیرمجموعه سازمان بین المللی یونسکو محسوب می شود که در سالهای اخیر همه وظایف و ماموریت های یونسکو در حوزه صنایع دستی از جمله اعطای گواهینامه مهر اصالت بین المللی صنایع دستی به عنوان یکی از طرح های ویژه این سازمان بود به این شورا واگذار شده است؛ در حال حاضر ثبت شهرها و روستاهای صنایع دستی هم یکی از طرح های ویژه این شوراست که از همان آغاز ایران در این روند مشاکت جدی داشته و حتی اولین روستای جهانی صنایع دستی به نام ایران ثبت شده است.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع دستی تصریح کرد: مباحث اقتصادی، به ویژه تولید و فروش محصولات برای شورای جهانی صنایع دستی اهمیت فراوانی دارد و کمیت کارگاه های تولیدی در کنار کیفیت محصولات، شاخصی بسیار اساسی محسوب می شود؛ اما از آنجا که صنایع دستی، بالذات دارای جنبه های فرهنگی و اجتماعی بسیاری است، نمیتوان پیشرفت هر یک را بدون ارتقای وضعیت دیگری انتظار داشت.

«شورای جهانی صنایع دستی بالاترین و معتبرترین مرجع جهانی برای کشورهای فعال در صنایع دستی است که شبکه ای بسیار منسجم از متخصصان، علاقمندان حرفه ای و فعالان صنایع دستی را تشکیل داده است، از طرفی ارتباطات بسیار گسترده و تعاملات تخصصی میان اعضای آن، موجب شده گردش اطلاعات و کارشناسی آثار و نقد نظرات با سرعت و دقت بی نظیری انجام شود، همین موارد موجب کسب اعتبار و ارتقای این شورا در مجامع علمی، نظری و اجرایی فرهنگی و اقتصادی جهان شده است.»

رونق اقتصادی صنایع دستی و معرفی مقصدهای جدید گردشگری

توحدی درباره ثبت ملی و جهانی شهرها و روستاهای صنایع دستی گفت ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع دستی جدا از برندسازی برای صنایع دستی و مناطقی که یک هنر-صنعت در آنجا خاستگاه دارد و همچنان پویا و زنده است، به معرفی ظرفیت ها و زوایای فرهنگی آن شهرها و روستا و همچنین استوار شدن پایه های صنایع فرهنگی جامعه در سطح ملی و بین المللی کمک می کند.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افزود: ثبت شهرها و روستاهای صنایع دستی علاوه بر معرفی صنایع دستی در سطح ملی و جهانی، منجر به حفظ و توسعه صنایع دستی موجود در یک منطقه و تقویت سطح درآمد و تقویت معیشت و اقتصاد هنرمندان می شود و به سامان دهی کارگاه ها، فروشگاه ها، تعاونی ها و احیای کارگاه های صنایع دستی که در حال فراموشی یا منسوخ شدن هستند، کمک می کند.

وی اظهار داشت: ثبت شهرها و روستاهای ملی و جهانی همچنین این امکان را فراهم کرده که محصولات فرهنگی این مناطق با تمرکز بیشتر در کشور معرفی شوند تا در میان مدت مسیرهای جدید گردشگری به سمت مناطق صنایع دستی ایجاد و ورود گردشگر به این شهرها و روستاها افزایش و منجر به رشد و رونق اقتصادی شود.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، با اشاره به قدمت، تنوع و کیفیت صنایع دستی ایران در جهان گفت: طراحی مسیرهای و مقصدهای جدید گردشگری به سوی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع دستی، علاوه بر رونق و تقویت گردشگری و افزایش رفت وآمد گردشگر خارجی، زمینه تجارت در سطح بین المللی و افزایش جذب منابع و سرمایه گذاری خارجی در حوزه صنایع دستی را ایجاد می کند، البته برای معرفی و نثبیت این مقاصد جدید در گردشگری هنری باید ظرفیت ها و فرصت هایشان توسط بخش خصوصی در نمایشگاه های خارجی تخصصی صنایع دستی و گردشگری معرفی و تبیین شود.

وی افزود: ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع دستی همچنین باعث بهتر دیده شدن ظرفیت های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، آداب، آیین ها و رسوم مردم این مناطق در کنار تولیدات صنایع فرهنگی آنها با کیفیت و شکل بهتری به مخاطبان معرفی شود.

جهانی شدن روستاها به نام صنایع دستی؛ تقویت اقتصاد و افزایش رفاه

توحدی اظهار داشت: برندسازی و جهانی شدن یک شهر یا روستا بنام صنایع دستی، قطعا تقویت وضعیت اقتصادی و سهولت معیشت و افزایش رفاه را همراه خواهد داشت. این امر به رشد و ثروت هم می انجامد. از طرفی بهبود این عامل، تازه سرآغاز شکوفایی فرهنگی و هنری است. تقویت وضعیت اقتصادی و شکوفایی فرهنگی، عواملی هستند که چهره اجتماع را دگرگون کرده و آن را به عنوان بستر تغییرات، غنا می بخشد.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع دستی گفت: آثار مثبت و چشمگیر ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع دستی علاوه بر افزایش حیثیت بین المللی و ملی در حوزه فرهنگی و هنری و اقتصادی، دیر یا زود عیان می شود. البته برای معرفی و برندسازی و کسب دستاوردهای اقتصادی در سطح ملی و برای جوامع محلی، تدوین برنامه های جامع و دقیق، اجرای طرح های عملیاتی و همکاری و هماهنگی همه دستگاه های اجرایی ضروری است.

خوشبختانه نمونه های خوبی از خروج برخی رشته های صنایع دستی از خطر انقراض و عبور از مرحله منسوخ شدن در این سالها داریم؛ برخی از این رشته ها در مناطق به حدی رشد کرده که اکنون به عنوان روستای جهانی صنایع دستی شناخته شده اند. رشته چادر شب بافی روستای قاسم آباد استان گیلان از همین نمونه است. این رشته 10 سال پیش در خطر فراموشی بود اما اکنون تا حدی احیا و به رشته ای پررونق تبدیل شد.
وی بیان کرد: ایران علاوه بر اینکه با ثبت جهانی 11 شهر و 3 روستای صنایع دستی در رتبه نخست ثبت جهانی است؛ اکنون به عنوان عضوی موفق و صاحب نظر و در جایگاه مناسبی در شورای جهانی صنایع دستی قرار گرفته، به خصوص اینکه می تواند در مورد مسائل، مباحث و سیاست گذاری های بخش آسیای غربی منطقه آسیا و اقیانوسیه این شورا به ریاست پویا محمودیان نقشی مهم ایفا کند.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع دستی اظهار داشت: توبافی در روستای خراشاد خراسان جنوبی هم پس از ثبت جهانی رونق گرفته، حتی محصولات آن در سایت های فروشگاهی معتبر جهانی مانند آمازون جایگاه و مشتری دارد؛ احیای توبافی منجر به مهاجرت معکوس به خراشاد شده و به منطقه هویت بخشی کرد؛ جوانان تحصیل کرده روستا و مناطق اطراف خراشاد با افتخار از پرداختن به این هنر و صنعت، خود را هنرمند و صنعتگر فعال در این رشته معرفی می کنند.