فرش اصفهان؛ راهی برای رونق صنعت گردشگری

به گزارش خبرنگار ایمنا، با توجه به قدمت و ارزش فرش ایرانی، گفته می‌شود می‌توان از این شاهکار بی‌نظیر، نه فقط به عنوان کالای صادراتی بلکه به عنوان کالایی در جهت جذب گردشگر به شهرهایی مانند اصفهان استفاده کرد. واقعیت آن است که ویژگی‌های منحصر به فرد قالی اصفهان، تنوع طرح‌ها و ترکیب رنگ‌ها در تمامی فرش‌های دستباف ایرانی قابل رؤیت است؛ اما به جرأت می‌توان قالی اصفهان را یکی از اصیل‌ترین خوش آب و رنگ‌ترین این قالی‌های معرفی کرد که هنرمندان آن با تبحری خاص در حفظ و ماندگاری آن کوشیده و جدیت به خرج داده‌اند.

با بررسی فرش‌هایی که در اصفهان بافته می‌شود، می‌توان فهمید که نه تنها طرح و نقش، بلکه رنگ و رنگ‌آمیزی فرش در اصفهان به ندرت دچار تحول و دگرگونی بوده است. حال با وجود ویژگی‌های قابل توجه در فرش اصفهان، سوال آن است که چگونه و با چه تدابیری می‌توان از این هنر اصیل ایرانی در راستای درآمدزایی بیشتر برای اصفهان بهره‌مند شد؟ پرسش دیگر آن است که آیا تنها راهکار درآمدزایی صادرات است یا می‌توان از تدابیری دیگر هم استفاده نمود؟

صنایع دستی اصفهان می‌تواند بزرگ‌ترین درآمدزایی را داشته باشد

استان اصفهان با بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی که هزار مورد آن به ثبت ملی و هفت اثر آن به ثبت جهانی رسیده، کانون توجه گردشگران خارجی و داخلی است. از ۶۰۲ رشته صنایع‌دستی شناسایی‌شده در دنیا ۲۹۹ مورد مربوط به ایران و از این تعداد ۱۹۶ رشته مربوط به استان تاریخی و هنرپرور اصفهان است که در مجموع معیشت حدود چهار میلیون نفر به صنایع‌دستی گره‌خورده است.

اصفهان به لحاظ حجم، ۶۰ درصد تولید صنایع دستی کشور را به خود اختصاص داده که از جمله این رشته‌ها، زری دوزی و قلم کاری، ترمه و نقره‌کاری، تذهیب و تحریر انواع کتاب، قرآن، قطعات نگارگری و نقاشی است و در خاتم‌کاری، میناکاری، منبت، قلم‌زنی روی انواع فلزات و تولید فرش، نیز شهرت جهانی دارد. حال با توجه به تولید صنایع دستی فراوان در اصفهان، از جمله فرش که از شاخه‌های بارز و شناخته شده در همه جهان است و با توجه به سودآوری صنعت گردشگری و جذب توریست، لازم است در راستای جذب گردشگران برای ورود به این استان، گام‌هایی جدی‌تر برداشته شود.

آیا جذابیت‌های صنعت فرش برای جذب گردشگر در اصفهان به‌کار گرفته شده است؟ تاکنون چه اقداماتی در این راستا شده است؟ طرح این سوالات در حالی است که بنا به گفته فعالان این حوزه، درآمدزایی از صنایع دستی می‌تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود.

غلامعلی فیض‌اللهی، رئیس اتحادیه شرکت تعاونی صنایع دستی اصفهان با اشاره به اشتغال‌زایی و ارزش افزوده بسیار بالای صنایع دستی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ورود گردشگر عامل مهم رونق بازار صنایع دستی است. هنر صنایع دستی از آن زمان به اوج خود رسید که صنعت گردشگری هم شکل گرفت؛ این‌گونه که با فراهم شدن بسترهای حمل و نقلی مانند راه‌آهن و علاوه بر آن، صنعتی شدن اصفهان، صنایع دستی این استان نیز رونق گرفت. امروز هم اگر بخواهیم این هنر، دوباره جایگاه گذشته خود را به دست آورد، لازم است زیرساخت‌های ورود گردشگر مهیا شود؛ زیرا این دو صنعت به همدیگر وابسته است.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به بی‌آبی و خشکسالی اصفهان، اهالی شرق اصفهان در برهه‌ای به تولید صنایع‌دستی روی آوردند، اما با نبود توریست و فقدان حمایت‌های لازم، شرایط مطلوبی برای آن‌ها به وجود نیامد. در حالی که با حمایت دولت از این مقوله، سودآوری بسیار خوبی را شاهد خواهیم بود؛ به طوری که درآمدزایی از صنایع دستی، به ویژه فرش بافی حتی می‌تواند جایگزین درآمدهایی مانند صادرات نفت شود.

به گفته رئیس اتحادیه شرکت تعاونی صنایع دستی اصفهان برای دست‌یابی به این مهم در گام نخست، نظارت و حمایت دولت لازم است و پس از آن، شناخت بازارهای هدف و سلایق این بازارها اهمیت زیادی دارد و در نهایت فراهم‌سازی بسترهای مناسب برای ورود گردشگر، ضروری است. در کل توجه به سه رکن نیاز و رضایت مشتری و فروش از مواردی است که می‌تواند درآمدزایی قابل قبولی از طریق تولید صنایع دستی به همراه داشته باشد.

جذب گردشگر با هنر فرش بافی

اما موضوع قابل تأمل در این رابطه آن است که آیا کارگاه‌هایی در نقاط مختلف کشور وجود دارد تا گردشگر نحوه ساخت صنایع‌دستی اصفهان به ویژه صنایع‌دستی پر بهایی مانند فرش را ببیند و انگیزه خرید پیدا کند؟ آیا اقدامی برای انجام تحقیق مکتوب یا ایجاد مستندی در مورد تاریخچه، فلسفه و انگیزهٔ شکل‌گیری قالی اصفهان شده است؟ با توجه به این مهم که در همه دنیا در مورد نمادهای سوغات تحقیقات انجام شده و به صورت مکتوب یا به صورت فیلم‌های تبلیغاتی در تلویزیون‌ها و سینما به نمایش گذاشته می‌شود.

سهند عباسی، کارشناس فرش دستباف در گفت‌وگو با خبرنگار ما  اظهار می‌کند: شاید تصور شود که آثار باستانی جاذبه گردشگری یک شهر به‌شمار می‌آید در حالی که همراه با این آثار، صنایع دستی یک منطقه نیز از بزرگ‌ترین جاذبه‌ها برای ورود گردشگر است. به ویژه شهری مانند اصفهان که صنایع دستی معروفی دارد و در میان آنها فرش، همواره از محبوبیت زیادی برخوردار بوده است.

وی تاکید می‌کند: در واقع نقش صنایع‌دستی در افزایش سطح اشتغال و درآمد سرانه، جذب گردشگران خارجی و توسعه صنعت توریسم و ارزآوری کاملاً مشخص است.

این کارشناس در رابطه با فرش به عنوان یکی از مهم‌ترین و ارجح‌ترین صنایع‌دستی اصفهان می‌گوید: فرش اصفهان کالایی است که با توجه به سلایق خریداران جهانی در رنگ، طرح، نقشه و نوع بافت می‌توان از آن به عنوان منبع درآمدزایی بسیار خوبی استفاده کرد. البته با اندکی تفکر مدبرانه و کارشناسانه می‌توان این کالا را عاملی برای ورود گردشگر به اصفهان کرد.

به گفته عباسی با توجه به این هنر ارزشمند، لازم است راهکارهایی اندیشید تا گردشگران با ذوق و تمایل بیشتری برای بازدید از کارگاه‌های تولید صنایع دستی مانند کارگاه‌های فرش بافی، راهی شهرهای معروفی چون اصفهان شوند. حتی می‌توان شرایطی را فراهم آورد که هم‌زمان با بازدید از این مراکز، در تولید فرش هم شرکت کنند، آموزشی کوتاه ببینند، فیلم‌ها و تصاویری مرتبط با تاریخچه فرش برای آن‌ها به نمایش گذاشته شود و هدیه‌ای تشویقی برای بازگشت دوباره به همین مرکز هم دریافت کنند که این خود تشویق و تبلیغی برای جذب گردشگر بیشتر، اعم از داخلی و خارجی است که با عنوان گردشگری فرش قلمداد می‌شود.

وی می‌گوید: همچنین زمانی که گردشگر از نزدیک فرآیند تولید فرش را ببیند و حتی در آن مشارکت می‌کند با علاقه‌ مندی بیشتری به این هنر، ترغیب به خرید نمونه‌های دیگری از آن می‌شود. بر این اساس نباید از ارتباط مستقیم هنر صنعتی مانند فرش و صنعت گردشگری غفلت کرد؛ زیرا با راه‌اندازی سیستم گردشگری فرش و توسعه آن نه تنها شاهد رونق گردشگری خواهیم بود بلکه بازار فرش اصفهان هم دچار تحرک خواهد شد و در پی آن اشتغال‌زایی بالایی نیز به وجود می‌آید.

این کارشناس یادآور می‌شود: در این بین نقش بازاریابی و یافتن مکان‌های جدید برای ارائه این تولیدات، بسیار مؤثر است. شاخه‌ای از بازاریابی تحت عنوان، بازاریابی گردشگری وجود دارد که مشتمل بر تمام فعالیت‌هایی است که موجب اطلاع‌رسانی به گردشگر احتمالی شده و وی را ترغیب به دیدار از منطقه گردشگر پذیر می‌کند.

عباسی اظهار می‌کند: بازاریابان با پیش‌بینی نیاز و جلب رضایت مشتری سعی در بهبود روند ورود گردشگر و رونق بازار صنایع‌دستی دارند. این چنین که استفاده از ابزارهایی مانند نمایشگاه‌ها، کتاب راهنما، رادیو و تلویزیون و روزنامه‌ها می‌توان صنایع‌دستی یک شهر را با بهترین شیوه به جهانگردان معرفی کرد که با عنوان بازاریابی از آن تعبیر می‌شود. البته در مقابل هم ضرورت دارد زیرساخت‌هایی برای ورود گردشگران احتمالی مهیا شود که باانگیزه بازدید از فرش اصفهان و آزادی انتخاب برای خرید، وارد این شهر شوند.